Färöisk lexikografi

Abstract

Úrtak: Føroysk orðabókagerð kann førast aftur til 1770-árini, tá ið J. C. Svabo savnaði tilfar til eina føroysk-danska-latínska orðabók, sum tó ikki varð prentað tá. Svabo valdi eina stavseting, ið lá tætt við framburðin, og uppskriftir hansara geva tí góða lýsing av føroyskum, sum tað tá varð talað. Næsta stóra framstig í føroyskum skriftmáli var um miðju 19. øld, tá ið V. U. Hammershaimb  gjørdi nýggjar stavsetingarreglur. Fyrsta føroyska orðasavn varð útgivið í 1891 sum partur av V. U. Hammershaimbs Færøsk Anthologi. Í 1927/28 kom út Føroysk-donsk orðabók eftir M. A. Jacobsen og Chr. Matras; henda orðabók kom út í øktari útgávu í 1961. Í seinnu helvt av 1900-árunum komu fleiri orðabøkur, allar tvímæltar. Higartil størsta orðabókin er Føroysk orðabók frá 1998 við um leið 66.000 leitorðum. Týdningarmesta nýbrotið í hesi orðabók er, at orðalýsingar verða gjørdar á føroyskum og ikki á øðrum máli. Í greinini verður tikið fram, hvussu føroysk orðabókagerð endurspeglar málrøktarstarv og skiftandi málpolitikk upp gjøgnum tíðirnar.

Abstract: Faroese lexicography can be dated back to the 1770’s, when J. C. Svabo compiled and prepared a manuscript for a Faroese-Danish-Latin dictionary, which however did not appear in his lifetime. Svabo constructed an orthography based on the spoken usage of words. In 1846 V. U. Hammershaimb published some texts in a new orthography based on etymological principles. The first Faroese dictionary appeared in print in 1891 as part of Hammershaimb’s Færøsk Anthologi. In 1927/28 appeared Føroysk-donsk orðabók by M. A. Jacobsen and Chr. Matras, an expanded edition was published in 1961. In the second half of the 1900s, several dictionaries were published, all bilingual. The most comprehensive dictionary, Føroysk orðabók, appeared in 1998 incorporating about 66,000 words. Moreover, this dictionary differs from the older ones in that meanings and definitions of the words are provided in Faroese and not in a foreign language. In the article is illustrated how Faroese lexicography reflects impacts of puristic activities and changing language politics over the years.