Den stækkede Eros: En analyse af novellen Dilettanterne af William Heinesen

Abstract

Úrtak

Greinin varpar nýtt ljós á markantu Eros-fatanina hjá Williami Heinesen við at knýta hana í viðgitnu útlegging Platons av Eros í verkinum Symposion (416 f.Kr.), har Eros verður lýstur sum ófullkomin girnd. Greiningarstøðið er stuttsøga Williams, Dilettanterne (1980), og hon verður lisin sum ein ‘heilsan’ hjá Williami til Platon. Persónar, myndamál og stílur geva
týðiligar ábendingar um, at William arbeiðir tilvitað og stundum bein leiðis millumtekstaligt í framhaldinum av Eros- og menniskjafatan Platons.
Stuttsøgan sipar til kjarnan í sjónarmiði Platons við at skapa ein spenning millum Eros sum ófullkomna girnd og avleiðingarnar av hesum tilverukorum, sum eru dreymurin um rundleika. Søgan er samstundis hugkveikt av og ein rættleiðing ella dagføring av klassisku evnisviðgerð Platons. Munurin millum William Heinesen og Platon er serliga tann, at William skrivaraftan á og undir ávirkan av atfinningunum í 19. øld av idealismunnar mismetingum.
Dilettanterne vendir sær við øðrum orðum ímóti romantiskum tulkingum av tí vakra, har ítøkiligur veruleiki hevur lyndi til at kámast burtur í tí háfloygda. Lýst verður, hvussu stuttsøgan finst at yvirriðandi romantiskum hugflogi uttan at burturvísingin hjá upplýsingarheimspekini av mýtiskum hugflogi verður við yvir lutan.
Hóast William og Platon ikki út í æsir fremja somu viging af sambandinum millum tað vakra og tað góða, so ber til grundleggjandi at skilja, hví Will am Heinesen ynskti at tulka føroyskar dilettantar út frá tvírøðu Platons, ið er eitt slag av modernaðum grundmáli um Eros.

Abstract

This article discusses William Heinesen’s prominent view of Eros by linking it to Plato’s well-known presentation of Eros in the Symposion (416 B.C.), which describes Eros as unfulfilled desire. The analysis takes its point of departure in Heinesen’s novella Dilettanterne (1980), which can be read as a ‘greeting’ from Heinesen to Plato. Characters, imagery and style give strong indications that Heinesen works consciously and at times clearly intertextually in extension of Plato’s view of Eros and of Man.
The novella refers back to the core of Plato’s views, creating a tension between Eros as unfulfilled desire and the consequence of this side of life, which is the eternal dream of roundedness. At the same time, the plot is read as an inspiration by, a corrective to and an updating of Plato’s classical treatment. The difference between Heinesen and Plato is that Heinesen is writing under the influence of the 19th century critique of the fallacies of idealism.
Dilettanterne thus turns against the romantic interpretation of beauty, where tangible reality is veiled by elevated poetic language. The article describes how the novella criticizes exaggerated romantic fantasy, though without the definitive Enlightenment rejection of mythical fantasy.
Even though Heinesen and Plato do not undertake precisely the same valuation of the connection between the Beautiful and the Good, one can fundamentally understand why Heinesen desired to interpret Faeroese dilettantes on the basis of Plato’s dialogue, which is a kind of modern basic language of Eros.